ΣΙΛΗΝΗ    Η    ΑΜΜΟΦΙΛΗ    ΥΠ.    Η     ΚΑΡΠΑΘΙΑ
                                 [SILENE    AMMOPHILA     SSP.     CARPATHIA]

Μονοετές    φυτό     της   οικογένειας    των    καρυόφυλλων  . Φύεται    σε    αμμώδεις     παραλίες    στα    νότια     και   δυτικά    του   νησιού     και    είναι      ένα   από     τα    πιό    χαρακτηριστικά      ενδημικά    φυτά    της    Καρπάθου  .

                           ΛΑΘΥΡΟΣ    Ο    ΑΠΛΩΤΟΣ       [ LATHYRUS      CLYMENUM ]

Μονοετές     φυτό   της    οικογένειας    των    χεδρώπων  . Μήκος    βλαστού   έως    πενήντα  εκ.  ,πτερυγωτός     με    φύλλα    πτερόλοβα       και    άνθη   ανά    ένα   ή   δύο    στις   μασχάλες   τους .   Καλλιεργούμενος    πλατειά   προτύτερα   για   την   παρασκευή    καλής   ποιότητας   φάβας , τώρα   καλλιεργείται   για  την   συλλογή   των   τρυφερών    κορυφών  του   που     είναι   βρώσιμες .   Τοπική   ονομασία    Αρακάς

                   ΑΝΘΕΜΙΣ    ΤΩΝ    ΣΚΟΠΕΛΛΩΝ      [ANTHEMIS    SCOPULORUM ]
 

Μονοετές    φυτό    της   οικογένειας    των   συνθέτων . Πυκνά   χνουδωτό     με    φύλλα   έως    και    τρις   πτεροσχιδή    και    άνθη   χωρίς    γλωσσοειδή    ανθίδια  .   Φύεται     σε   βραχονησίδες   και   σπάνια    σε   αμμώδεις    παραλίες  .    Σπανιότατο   φυτό .

                  ΤΡΑΧΥΔΙΟΝ    ΤΟΥ    ΤΟΥΡΝΕΦΟΡ    [  ASPERULA    TURNEFORTII ]

Πολυετές   φυτό    με    ξυλώδεις    βλαστούς   , εύθραυστους ,  θαμνώδους    μορφής . Φύλλα   ωοειδή   ,στρογγυλεμένα   στο   άκρο , σαρκώδη . Φύεται   σε   σχισμές      βράχων   σε    παραθαλάσσιο  επίπεδο .   Όταν     είναι   ανθισμένο   αναδίδει     ένα   άρωμα    που    θυμίζει   ανθισμένη    χαρουπιά    

                            ΣΙΛΗΝΗ   ΤΟΥ    ΧΟΛΤΣΜΑΝ       SILENE      HOLZMANII

Φυτό   που   φύεται     επάνω   σε   βραχονησίδες   .  Φύλλα    σαρκώδη    και   με   ύψος   έως     20 - 25  εκ. .Μονοετές . Άνθηση    ανοιξιάτικη .  

                     ΒΑΤΡΑΧΙΟΝ   ΤΟ    ΑΣΙΑΤΙΚΟΝ       RANUNCULUS     ASIATICUS

Φυτό   της   οικογένειας   των   Βατραχιοειδών    με   πολυετές   ρίζωμα    και    ποώδες    υπέργειο  τμήμα  .  Φύλλα   βάσης    σχεδόν    ακέραια    ή    τρίλοβα     και   του   βλαστού     τρισχιδή .Ανθη    έως   3  εκ. διάμ.     και    διαφόρων   χρωμάτων .[ κίτρινο , λευκό , ρόδινο , κόκκινο ]  Φύεται   σε   πλαγιές  και   χέρσα   χωράφια    της    νότιας   Καρπάθου .

                       ΣΥΜΦΥΤΟΝ    ΤΩΝ    ΝΗΣΩΝ        SYMPHYTUM      INSULARIS

Φυτό    που    ανήκει     στην   οικογένεια    των    Σωληναθών . Φύλλα     ωοειδή    σχεδόν    καρδιοειδή   τριχωτά .   Πολυετές  ,  διακλαδισμένο . Φύεται   σε    σχισμές     βράχων   ,  σπάνια   στο   έδαφος  ,   σε    παραθαλάσσιο   έως   μέσο    υψόμετρο . Φυτό    μάλλον    τοξικό .

      ΑΤΡΑΚΤΥΛΙΣ    Η    ΚΟΜΜΙΟΦΟΡΟΣ                      ATRACTYLIS   GUMMIFERA

Φυτό    της    οικογένειας    των     Συνθέτων . Ρίζα      πασσαλώδης ,   φύλλα   σε   ρόδακα , δις - τρις  πτεροσχιδή   με   λοβούς    καταλήγοντες    σε   αγκάθι . Βλαστοί    πολύ   κοντοί   σχεδόν  μη  υπάρχοντες .  Άνθη    με    βράκτια   αγκαθωτά   σε   ένα    μοναδικό    κεφάλιο . Φύεται     σε    χέρσα χωράφια    και    σε     χαλικώδης    τόπους .  Τοπική   ονομασία . : Κολλακάθθα .

                     ΣΤΕΡΝΒΕΡΓΙΑ  ΤΟΥ   ΓΚΡΟΊΤΕΡ   [ STERNBERGIA   GREUTERIANA ]

Φυτό   της   οικογενείας    των    Αμαρυλλιδών .  Φυτρώνει   σε   πετρώδεις   τόπους    και   σχισμές βράχων   χαμηλού   και   παραθαλάσσιου    υψομέτρου . 

                               ΟΦΡΥΣ    ΤΟΥ    ΦΡΙΞΟΥ       [ OPHRYS     FRIXII ]

Φυτό    της   τάξης     των    Μικρόσπερμων    και    της    οικογένειας   των    Ορχιδιδών .  Φύλλα   ωοειδή - προμήκη  ,μυτερά ,  λεία.  Βλαστός    με   ύψος    έως    και    14 εκ.    όπου    υπάρχουν   2 -4   άνθη  .  Ρίζωμα     βολβώδες   , πολυετές .   Φύεται    σε   δροσερές    τοποθεσίες    της    βορείου    Καρπάθου .  Ενδημικό . 

                       ΚΥΚΛΑΜΙΝΟΝ    ΤΟ    ΠΕΡΣΙΚΟΝ     [CYCLAMEN    PERSICUM ]

Ανήκει  στην   οικογένεια    των     Πριμουλιδών  . Το    κυκλάμινο     έχει    πολυετή    κονδυλώδη   ρίζα    αλλά    το    υπέργειο  τμήμα , δηλαδή     φύλλα   και    ανθικοί    βλαστοί   ,  είναι   μονοετή .Τα     φύλλα    είναι     καρδιοειδή   με    διάφορα     σχέδια  στο     επάνω    μέρος .  Άνθη    σε    μακριούς    βλαστούς    μήκους     έως   και    25     εκ..   Φύεται     στα      κεντρικά     και    νότια    του   νησιού    μέσα      σε    ελαιώνες    και   ξερολιθιές .  Φυτό     της    Δ.  Μικράς     Ασίας   που    υπάρχει     στην    Κρήτη     και    στα    Κύθηρα .

                              ΒΟΛΒΟΣ  Ο   ΠΑΡΑΛΙΟΣ     [ MUSCARI    MARITIMUM ]

Φυτό   της   οικογένειας    των    Κρινιδών   [ Λιλιίδαι ]  με    ύψος    20 - 25  εκ.   Φύλλα    αυλακωτά  απλωτά   έως     40 εκ.   μήκους  .  Βλαστός   ισχυρός   με    πολυάριθμα    άνθη .
Άγονα    άνθη   ελάχιστα .  Φύεται    σε    αμμώδεις    παραλίες  .  Ενδημικό . 

     ΑΣΤΡΑΓΑΛΟΣ    Ο   ΝΟΤΙΟ - ΑΙΓΑΙΟΣ       [ ASTRAGALUS    AUSTROAEGAEUS

Απλωτό   μονοετές   φυτό   με   πολυετές    ρίζωμα . Πολυάριθμοι     χνουδωτοί   βλαστοί   με  φύλλα    πτεροσχιδή    με   10 - 13  ζεύγη    φυλλαρίων   επίσης    χνουδωτά .  Άνθη    σε     κεφαλιόμορφες   ταξιανθίες    των    15 - 17   ανθέων .  Φύεται    σε    πλαγιές     χαμηλού    και   μέσου    υψομέτρου .  Ενδημικό

                                   ΣΙΛΗΝΗ     Η    ΚΡΗΤΙΚΗ         [SILENE     CRETICA ]

Φυτό    της   οικογένειας     των    Καρυόφυλλων  . Μονοετές .  Φύλλα    στην    βάση    αντωοειδή
του    βλαστού     γραμμοειδή . Βλαστοί   έως   40 εκ.   στο   ανώτερο    τμήμα     κολλώδεις  .
Άνθη   σε   αραιά   διχάδια  .

                               ΛΙΝΟΝ    ΤΟ    ΚΛΑΔΩΤΟΝ       [ LINUM     ARBOREUM ]

Φυτό    πολυετές  , θαμνόμορφο  .  Ύψος    έως    70 εκ. Ανήκει   στην    οικογένεια    των   Λινιδών .
Φύλλα     κατά    δέσμες  ,απλά   , λογχοειδή - προμήκη  .  Άνθη    μεγάλα   περίπου    3 εκ.    διάμ.
Φύεται    πάνω    σε   βράχους   και    γκρεμμούς  από    παραθαλάσσιο  έως   μέσο    υψόμετρο

                               ΑΝΘΕΜΙΣ    Η     ΚΑΡΠΑΘΙΑ     [ANTHEMIS    CARPATHIA ]

Φυτό   της      οικογενείας    των  συνθέτων  ,  απλωτό   ή  ανερχόμενο .Φύλλα    δις - τρις  πτεροσχιδή  , Άνθη    στις   άκρες    δύσκαμπτων   ,  κούφιων    βλαστών  .  Φύεται     σε   πλαγιές  χαμηλού    υψομέτρου   στην    περιοχή   της    νοτίου    Καρπάθου .

                               ΗΡΙΓΕΡΩΝ   Ο   ΓΝΑΦΑΛΩΔΗΣ     ΥΠ.   Ο    ΛΟΒΩΔΗΣ
                                 [SENECIO     GNAPHALODES       SSP.   PINNATUM ]

Φυτό     με   την   μορφή    μικρού    θάμνου    της   οικογενείας      των   Συνθέτων .   Όλα   τα    μέρη   του    φυτού    είναι   σκεπασμένα    με   λευκό     πυκνό    χνούδι .  Φύλλα   επιμήκη    με  2 -3 ζεύγη   λοβών    και    άνθη    σε   αραιούς    κορύμβους    στις   άκρες    των    βλαστών  .   Φύεται    σε   εδάφη   ασβεστολιθικά   .   Ύψος    έως   50   εκ. .  Ενδημικό .

                                         ΟΦΡΥΣ    ΑΙΓΑΙΑ       [ OPHRYS     AEGAEA ]

Ενδημική    ορχιδέα   της   Καρπάθου  και     της   Σαρίας . Φύεται    σε   όλων    των   ειδών    τα   εδάφη   και     έχει   ευρύτατη   κατανομή    σε    όλη     την   έκταση    των    δύο    νησιών . Φύλλα   ωοειδή - προμήκη  ,  μυτερά .   Άνθη     6 - 8   σε   ισχυρό   βλαστό

                               ΚΩΔΩΝΙΟΝ      ΤΟ      ΣΑΡΙΟΝ     [ CAMPANULA       SARIA ]

Φυτό    ευαίσθητο   με    κοντούς   χνουδωτούς    βλαστούς  ,  εύθραυστους .  Ρίζωμα      πολυετές  .   Φύλλα    ωοειδή  - λογχοειδή  , πριονωτά .    Άνθη     μεγάλα     σε    σχέση   με   το     φυτό   , έως   και   3  εκ.  μήκος  . Τμήματα     της    στεφάνης  στρογγυλεμένα  , ποτέ     οξύληκτα .   Σπάνιο  ,  μόνο  πάνω    σε   παραθαλάσιους   βράχους    και    γκρεμμούς    στο   νησί    της    Σαρίας .

                        ΚΥΚΛΑΜΙΝΟΝ    ΤΟ    ΚΡΗΤΙΚΟΝ    [CYCLAMEN      CRETICUM ]

Φυτό   της     οικογένειας    των    Πριμουλιδών    με    κονδυλώδες     ρίζωμα .  Φύλλα    μακρόμισχα     ,   καρδιοειδή .   Άνθη    κατάλευκα    ένα     έως    δύο    σε    κάθε    φυτό
Ολο     το    φυτό    λείο .   Μέσο     υψόμετρο  ,  μέσα     αραιά    πευκοδάση .

                                  ΑΡΟΝ     ΤΟ    ΚΡΗΤΙΚΟΝ          [ ARUM     CRETICUM ]

Ενδημικό     φυτό   του     συμπλέγματος    Κρήτης , Κάσου   και   Καρπάθου .  Εύρωστο   φυτό   με   ρίζωμα    κονδυλώδες ,   φύλλα   σε   μακριά    ελάσματα   ,βελοειδούς    σχήματος ,  λεία  , Άνθηση  χειμωνιάτικη .  Φυτρώνει    σε   μεγάλους   αριθμούς    σε   όλα    τα    υψόμετρα  .Τοπική      ονομασία:   Σκυλόφτι ,  [ αυτί  σκύλου ] , από   το   σχήμα   των   φύλλων  του    φυτού  .

                                       ΠΑΙΩΝΙΑ   ΤΟΥ   ΚΛΟΥΖΙΟΥΣ    ΥΠ.    Η    ΓΝΗΣΙΑ
                                        [PAEONIA     CLUSII        SSP.    CLUSII ]

Ένα  από    τα   πιό    χαρακτηριστικά    ενδημικά     φυτά    της   Καρπάθου .   Φυτό   με   ποώδες   υπέργειο     τμήμα    και   πολυετές   ρίζωμα  ,  πασαλλώδες  .Φύλλα   δις    τρισχιδή   με   λοβούς  μυτερούς  ,   λείους   Άνθη   μεγάλα    έως    και    10   εκ.   διάμ.      Όλα     τα   τμήματα    του    φυτού     είναι   δηλητηριώδη  .  Τοπικά    ονομάζεται    Αγριοπετεινός  .   Το    φυτό    υπάρχει     και     στην    Κρήτη .

                             ΓΑΛΛΙΟΝ   ΤΟ   ΣΤΑΚΤΟΧΡΩΜΟ  . ΥΠ.  ΤΟ     ΩΟΕΙΔΕΣ
                                             [ GALLIUM    CANUM  , SSP   OVATUM ]

  

 Φυτό   απλωτό ,  πολύ   τριχωτό .  Φύλλα   ωοειδή    σχεδόν   δισκοειδή     τριχωτά    και    από   τις   δύο   πλευρές  .   Άνθη    πορφυρά   σε    αραιές   ταξιανθίες  .  Φυτρώνει   μέσα    σε   γκρεμμούς    και   φαράγγια    σε   χαμηλό   και   μέσο    υψόμετρο 

                                           Χλωρίδα – Πανίδα – Οικοσυστήματα

Από άποψη χλωρίδας, η περιοχή παρουσιάζει ενδιαφέρον τόσο λόγω της πρώιμης απομόνωσής της μαζί με την Κρήτη από την υπόλοιπη Αιγαιακή περιοχή όσο και λόγω του ότι αποτελεί τμήμα του Ν. Αιγαιακού τόξου (σύνδεση Βαλκανίων-Ανατολίας), στα σύνορα του ρήγματος του Ανατολικού Αιγαίου. Συνολικά στο νησί έχουν καταγραφεί 923 είδη φυτών με μεγάλο ποσοστό ενδημικών και μάλιστα παλαιοενδημικών ειδών.

Αναλυτικά, στα νησιά Κάρπαθο και Σαρία υπάρχουν 66 ελληνικά ενδημικά είδη (81 ταξινομικές μονάδες), 28 είδη (34 ταξινομικές μονάδες) ενδημικά της κρητικής περιοχής, 11 είδη (14 ταξινομικές μονάδες) ενδημικά στο σύμπλεγμα Κάσου-Καρπάθου, 9 είδη (10  ταξινομικές μονάδες) ενδημικά σε Κάρπαθο-Σαρία. [15]

 Όσον αφορά στην κατάσταση διατήρησης της χλωρίδας, στην περιοχή υπάρχουν 79 φυτά που έχουν χαρακτηριστεί απειλούμενα, αν και τα μισά από αυτά δεν υφίστανται άμεση απειλή αλλά είναι σπάνια. Σημειώνεται ότι 3 είδη της περιοχής περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.

Κάποια από τα πιο σπάνια ενδημικά της περιοχής είναι τα ακόλουθα:

§  CAMPANULA  CARPATHIA  -   ΚΑΜΠΑΝΟΥΛΑ   ΤΗΣ  ΚΑΡΠΑΘΟΥ

§  ANTHEMIS  SCOPULORUM    -   ΑΝΘΕΜΙΣ   ΤΩΝ   ΣΚΟΠΕΛΩΝ

§  SILENE  HOLZMANI  -  ΣΙΛΗΝΗ  ΤΟΥ   ΧΟΛΤΣΜΑΝ        

§  SILENE  MARITIMA  -       ΣΙΛΗΝΗ  Η   ΠΑΡΑΛΙΟΣ

§  OPHRYS   ELEGANTISSIMA   -    ΟΦΡΥΣ  Η   ΚΟΜΨΟΤΑΤΗ

§  CONVOLVULUS   ARGYROTHAMNOS   -  ΚΟΝΒΟΛΒΟΥΛΟΣ   Ο  ΑΡΓΥΡΟΘΑΜΝΟΣ

§  VICIA   LATIFOLIA  -   ΒΙΚΟΣ Ο  ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΟΣ

§  MALCOLMIA   MARITIMA   -   ΜΑΛΚΟΛΜΙΑ   Η  ΠΑΡΑΛΙΟΣ

§  PAEONIA   CLUSII     -       ΠΑΙΟΝΙΑ    Η    ΚΛΟΥΖΙΟΣ

§  ARISTOLOCHIA   CRETICA     -    ΑΡΙΣΤΟΛΟΧΙΑ   Η    ΚΡΗΤΙΚΗ

§  TEUCRIUM   ALBUM    -     ΤΕΥΚΡΙΟΝ   ΤΟ   ΛΕΥΚΟΝ

(Huxley and Taylor, 1977, Burnie, 1995)

 

Η παράκτια αλονιτρόφιλη και αμμόφιλη βλάστηση (πρωτογενείς και ημι-σταθεροποιημένες αμμοθίνες) δεν είναι εκτεταμένη και περιορίζεται κυρίως στους όρμους του κεντρικού και νότιου τμήματος της Καρπάθου. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι οι κοινότητες αυτές αποτελούν το ενδιαίτημα του σπάνιου φυτικού είδους Androcymbium rechingeri (Ανδροκύμβιον του Rechinger) που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 92/43.

Σε μεγάλα τμήματα της περιοχής απλώνονται πεζούλες με εγκαταλελειμμένες ως επί το πλείστον καλλιέργειες (π.χ., Κάτω Λαστός, Τρίστομο) που έχουν μεταβληθεί σε φρυγανότοπους. Σήμερα, τα παραδοσιακά καλλιεργούμενα τμήματα, με ελιές, αμπέλια και σιτηρά, περιορίζονται κυρίως στην περιοχή της Ολύμπου, στη Βανάντα, στην Αυλώνα και στη νότια Σαρία. (Φορέας Διαχείρισης Β. Καρπάθου και Σαρίας, MOm, 2010)

Η πανίδα της περιοχής είναι επίσης πλούσια και απαρτίζεται από πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη όπως η μεσογειακή φώκια Monachus monachus που υπάγεται στα προστατευόμενα είδη της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και μάλιστα στα Είδη προτεραιότητας.

Η Μεσογειακή φώκια θεωρείται διεθνώς ως απειλούμενο είδος και συμπεριλαμβάνεται στον αντίστοιχο κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για την  Προστασία της Φύσης (IUCN, 1994). Το είδος προστατεύεται βάσει της Σύμβασης της Βόννης για την Διατήρηση των Μεταναστευτικών Ειδών των Άγριων Ζώων (1979), της Σύμβασης της Βέρνης για την Διατήρηση της Άγριας Ζωής και του Φυσικού Περιβάλλοντος της Ευρώπης (1979), της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την Προστασία της Μεσογείου από τη Ρύπανση (1977), της Σύμβασης της Ουάσιγκτον για το Διεθνές Εμπόριο των Απειλουμένων Ειδών Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας, CITES (1973).

Ακόμα ένα σημαντικό είδος είναι το χειρόπτερο (Pipistrellus savii) που περιλαμβάνεται στο Παράρτημα IV της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και προστατεύεται από την Ελληνική Νομοθεσία (Προεδρικό Διάταγμα 67/81).

Από τα αμφίβια, σημαντικό είδος είναι η Σαλαμάνδρας Mertensiella luschani, που αποτελεί το μοναδικό ενδημικό ουροδελές στην Ελλάδα. Επίσης έχει πρόσφατα καταγραφεί ένα είδος βατράχου, με τη λατινική ονομασία Rana

cerigensis, που με τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα φαίνεται να αποτελεί νέο είδος. Από τα ερπετά αξίζει να αναφέρουμε την παρουσία δύο ενδημικών υποειδών της Κρητικής περιοχής (Κρήτη, Κάρπαθος, Κάσος), της Κασιρίδας (Cyrtopodion kotschyi oertzeni), που προστατεύεται από το Π.Δ.67/81 και του Αβλέφαρου (Ablepharus kitaibelii fabici). Και τα τρία αναφερόμενα είδη εμφανίζουν πληθυσμούς σε καλή κατάσταση διατήρησης στην περιοχή μελέτης και δεν απαιτούν ειδικά μέτρα προστασίας, εφόσον εξασφαλιστεί η διατήρηση των βιοτόπων τους.

Τα σημαντικότερα είδη ορνιθοπανίδας που απαντώνται στην περιοχή λαμβάνοντας υπόψη την σπανιότητα και τη συνολική εκτίμηση της κατάστασης του είδους στην χώρα μας αλλά και σε ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο προτείνεται να είναι τα 11 Είδη προτεραιότητας του Παραρτήματος Ι της οδηγίας 79/409.  (Φορέας Διαχείρισης Β. Καρπάθου και Σαρίας, Mοm)

Ονομαστικά τα σημαντικότερα είδη πτηνών είναι:

§  Αρτέμης (Calonectris diomedea)

§  Μύχος (Puffinus yelkouan)

§  Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis)

§  Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus)

§  Αετογερακίνα (Buteo rufinus)

§  Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae)

§  Πετρίτης (Falco peregrinus)

§  Κιρκινέζι (Falco naumanni)

§  Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii)

§  Γιδοβύζι (Caprimulgus europaeus)

§  Αετομάχος (Lanius collurio)

(http://www.ornithologiki.gr,«Το Κόκκινο Βιβλίο για τα Απειλούμενα Ζώα της Ελλάδος», 2010)